بررسی میزان امکان تشخیص تومورهای کلیوی با رادیولوژی
در مطلب امروز سایت مرکز رادیولوژی سرو سونوگرافی پستان اصفهان قصد بررسی امکان تشخیص تومورهای کلیوی با رادیولوژی داریم. کلیه ها و کبد، در مسیر سیستم گردش خون، مسئولیت اصلی تصفیه نمودن خون (گرفتن آب اضافی و سموم) را به عهده دارند. در هر دوره گردش، خون از این دو عضو عبور می نماید. به لحاظ آناتومیک، کلیه ها اندام های لوبیایی شکلی هستند که حدود ۱۲ سانتیمتر طول و شش سانتیمتر عرض دارند و به تعداد دو عدد در خلف حفره شکم زیر لبه پایینی دنده ها قرار گرفته اند. ماحصل عملکرد کلیه ها تولید ادرار است. کلیه ها اندام های بسیار پرکاری هستند.
اما اگر یکی از این اندام ها را به طور کامل حذف کنیم، کلیه مقابل می تواند تمام وظایف آن را بر عهده بگیرد و مشکلی برای فرد ایجاد نخواهد شد. این اندام های کوچک نیز مانند هر عضو دیگری در بدن ممکن است به سرطان مبتلا شوند و انواع تومورهای خوش خیم و بدخیم را پیدا کنند.
سرطان کلیه حدود ۹/۱ درصد سرطان ها را در ایران تشکیل می دهد که در مردان حدود سه برابر شایعتر از زنان بوده و بیشتر از همه در سنین ۶۰ تا ۷۰ سال دیده می شود. سرطان کلیه انواع متعددی دارد که شایع ترین نوع آن، نوع غده ای یا آدنوکارسینوم کلیه است که حدود ۸۵ درصد سرطان های بدخیم کلیه را به خود اختصاص داده و ۱۵ درصد باقیمانده از انواع دیگر می باشند.
روش های تشخیصی تصویربرداری به پزشک اجازه می دهد تا به تصویر دقیقی از تومورهای احتمالی کلیه و هرگونه تغییر غیرطبیعی دست پیدا کند. از جمله این روشها IVP است که به رادیولوژیست اجازه می دهد تا آناتومی و عملکرد کلیه ها، حالب ها و مثانه را مشاهده و ارزیابی کند.
علت سرطان کلیه
علت بروز بیشتر سرطان های کلیه مشخص نیست. به گفته ی پزشکان، ماده ژنتیکی یا DNA برخی از سلول های کلیه دچار جهش شده و همین باعث آغاز سرطان کلیه می شود. ماده ی ژنتیکی به سلول فرمان می دهد که چه کارهایی باید انجام دهد. تغییرات رخ داده در این ماده باعث می شود که سلول ها به سرعت رشد کرده و تقسیم شوند. تجمع این سلول های غیر طبیعی باعث ایجاد توموری می شود که می تواند علاوه بر کلیه، اندام های مجاور را هم درگیر کند. درگیر شدن اندام های دورتر از کلیه را متاستاز (metastasize) می گویند.
این مطلب را نیز مطالعه کنید: شناسایی علل و عوامل فتق کشاله ران با سونوگرافی
علائم تومور کلیه
سرطان کلیه معمولاً در مراحل اولیه علائم و نشانه های خاصی ندارد. در این زمان علائمی که ممکن است بروز کنند، عبارتند از:
- وجود خون در ادرار که ممکن است صورتی، قرمز و یا به رنگ نوشابه کوکاکولا باشد.
- درد کمر و یا پهلو که از بین نمی رود.
- از دست دادن اشتها
- از دست دادن وزن
- خستگی و بی حالی
- تب
انواع سرطان کلیه
سرطان کلیه انواع مختلفی دارد:
کارسینوم سلول های کلیوی (Renal cell carcinoma)
کارسینوم سلول های کلیوی شایع ترین نوع سرطان کلیه در بزرگسالان بوده و تقریباً ۸۵ درصد از سرطان هایی که تشخیص داده می شوند از این نوع هستند. این نوع از سرطان در لوله های پیچیده نزدیک کلیه که سیستم تصفیه این اندام است، تشکیل می شود. در هر کلیه هزاران واحد از این اجزای کوچک برای فیلتر کردن مواد زائد وجود دارد.
کارسینوم اوروتلیال (Urothelial carcinoma)
این نوع از سرطان با نام کارسینوم سلول های ترانزشینال (transitional cell carcinoma) هم شناخته شده و حدود ۵ تا ۱۰ درصد سرطان های کلیه در بزرگسالان را شامل می شود . کارسینوم اوروتلیال در محل جمع شدن ادرار در کلیه پیش از حرکت به سمت مثانه آغاز می شود. این محل لگنچه (renal pelvis) نام دارد. این نوع از سرطان کلیه، مانند سرطان مثانه درمان می شود ؛ چراکه هر دو نوع سرطان در یک نوع سلول آغاز می شوند .
سارکوم (Sarcoma)
سارکوم کلیه مورد بسیار نادری است. این نوع از سرطان در بافت نرم کلیه، لایه نازک بافت پیوندی اطراف کلیه با نام کپسول و یا چربی های اطراف ایجاد می شود. این نوع از سرطان معمولاً با جراحی درمان می شود . با این همه احتمال بازگشت این نوع از سرطان و یا انتشار آن در دیگر مناطق بدن وجود دارد، بنابراین بعد از جراحی اولیه، جراحی های بیش تر و شیمی درمانی انجام می شود.
تومور ویلمز (Wilms tumor)
این نوع از تومور در کودکان شایع تر بوده و به شیوه متفاوتی نسبت به سرطان کلیه در بزرگسالان درمان می شود. این نوع از سرطان در حدود یک درصد انواع سرطان ها را تشکیل می دهد. درصد موفقیت درمان تومور ویلمز زمانی که پرتودرمانی و شیمی درمانی با جراحی ترکیب شود، بسیار بالا بوده و این مقدار از انواع دیگر سرطان بیش تر است .
لنفوم (Lymphoma)
لنفوم هم باعث بزرگ تر شدن کلیه و هم بزرگ شدن گره های لنفی یا لنفادنوپاتی (lymphadenopathy) در دیگر بخش های بدن مانند گردن، سینه و حفره شکمی می شود . در موارد نادر لنفوم کلیوی به صورت یک حجم توده مانند در کلیه ظاهر شده و شامل بزرگ شدن گره های لنفی حاشیه ای است. اگر احتمال لنفوم کلیوی وجود داشته باشد، پزشک نمونه برداری انجام داده و به جای جراحی شیمی درمانی انجام می شود.
کاربرد تست IVP
تست IVP می تواند رادیولوژیست را قادر به تشخیص مشکلات دستگاه ادراری ناشی از موارد زیر کند:
- سنگ کلیه یا سنگ مثانه
- تومور یا کیست در کلیه، حالب یا مثانه
- زخم بعد از جراحی مجاری ادرار یا ضربه
- غده پروستات بزرگ شده
- نقایص مادرزادی کلیه مانند کلیه اسفنجی مدولاری
آمادگی لازم جهت انجام تست IVP
قبل از انجام این عکسبرداری نیاز است بیمار از روز قبل از قرص های ملین استفاده کند تا فضای معده و روده ها خالی باشد و عکسبرداری با وضوح بالا انجام شود. باید با آمادگی روده انجام شود و برای این منظور طبق پروتکل مرکز درمانی و یا مرکز تصویربرداری آمادگی روده که شامل روغن کرچک یا کپسول آن، قرص دایمتیکون و قرص یا شیاف بیزاکودیل است، استفاده میشود تا علاوه بر خارج نمودن محتویات روده ای گازهای روده ای نیز خارج شده و تصویری واضح دیده شود. از مصرف میوه، سبزیجات و حبوبات خودداری نمایید. صبح روز رادیولوژی ناشتا باشید و از مصرف مایعات نیز پرهیز نمایید.
لازم به ذکر است اگر دچار یبوست هستید یا داروهای خاصی مصرف می کنید حتماً قبل از سونوگرافی به پذیرش رادیولوژی اطلاع دهید. این تست به دلیل خطر اشعه ایکس برای مادران باردار انجام نمی شود، بنابراین احتمال بارداری را هم به پزشک اطلاع دهید.
روش انجام تست IVP کلیه
این تصویربرداری معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود. بیمار روی تخت قرار می گیرد و تصاویر رادیولوژیک از او گرفته می شود. مواد کنتراست داخل ورید دست بیمار تزریق می شود. بعد از تزریق ماده کنتراست یک سری تصاویر به منظور تعیین سایز واقعی کلیه ها گرفته خواهد شد و همچنین تصاویری از سیستم ادراری هنگامی که در حال تخلیه شدن است گرفته می شود. این آزمون معمولاً به مدت یک ساعت طول می کشد.
عوارض تست IVP کلیه
احتمال بسیار کمی برای ابتلا به سرطان در اثر تشعشعات شدید وجود دارد، هر چند که فواید تشخیص دقیق از مضرات آزمون بیشتر است. مواد کنتراست ممکن است واکنش های متفاوتی در بعضی بیماران ایجاد کرده و در بعضی موارد نیازمند درمان هستند.